DEHB NEDİR?
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), çocukluk döneminde başlayan ve genellikle yetişkinlikte de devam eden nörogelişimsel bir bozukluk olarak tanımlanmaktadır. DEHB'nin temel belirtileri dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüselliktir. Bu belirtiler, bireyin günlük yaşamını, akademik performansını ve sosyal ilişkilerini olumsuz yönde etkileyebilir.
DEHB Belirtileri
DEHB, üç ana belirti kümesi ile karakterizedir:Dikkat Eksikliği:
Detaylara dikkat etmekte zorlanma ve sık sık hata yapma
Görevleri ve aktiviteleri organize etmekte güçlük
Dikkat gerektiren işlerde konsantrasyonu sürdürememe
Günlük işlerde unutkanlık (ev ödevleri, randevular, vb.)
Hiperaktivite:
Yerinde duramama, sürekli hareket halinde olma
Uygunsuz zamanlarda ve yerlerde koşturma veya tırmanma
Sessizce oynamakta veya sakin bir şekilde faaliyetlerde bulunmakta zorlanma
Sık sık konuşma
Dürtüsellik:
Sözlü veya fiili olarak hemen tepki verme
Sırasını beklemekte zorlanma
Başkalarının sözünü kesme veya oyunlarda müdahale etme
DEHB'nin Nedenleri
DEHB'nin kesin nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonu olduğu düşünülmektedir. Aile geçmişi, beyindeki nörotransmitter dengesizlikleri ve doğum öncesi maruziyetler (örneğin, annenin hamilelikte sigara içmesi veya alkol kullanması) DEHB riskini artırabilir.
Tedavi ve Yönetim
DEHB'nin tedavisi, bireysel ihtiyaçlara ve belirtilerin şiddetine bağlı olarak çeşitlilik gösterir. Genellikle kombine bir tedavi yaklaşımı tercih edilir:
Farmakolojik Tedavi:
Stimulant ilaçlar (örneğin, metilfenidat ve amfetaminler) DEHB'nin belirtilerini azaltmada etkili olabilir.
Non-stimulant ilaçlar da bazı durumlarda kullanılabilir.
Davranışsal Terapi:
Bireysel veya grup terapisi, sosyal becerilerin geliştirilmesine yardımcı olabilmektedir.
Ebeveyn eğitimi, çocukların davranışlarını yönetmede etkili stratejiler sunabilmektedir.
Eğitimsel Destek:
Okulda özel eğitim hizmetleri ve bireyselleştirilmiş eğitim planları (IEP) ile akademik başarıyı artırmak mümkündür.
DEHB ve Yaşam Kalitesi
DEHB tanısı konulan bireyler, doğru tedavi ve destek ile başarılı ve tatmin edici bir yaşam sürdürebilirler. Tedavi sürecinde aile, öğretmenler ve sağlık profesyonelleri arasında etkili bir işbirliği sağlamak, bireyin potansiyelini en iyi şekilde gerçekleştirmesine yardımcı olabilir.
DEHB hakkında farkındalık yaratmak ve erken tanı ile müdahale sağlamak, bireylerin ve toplumun bu bozuklukla daha iyi başa çıkmasına olanak tanır.